Blog
Filosofieweek 2023 Frankrijk
FILOSOFIEWEEK 2023 FRANKRIJK
Periode: week 4 t/m 8 september 2023
Locatie: Monpazier (Frankrijk)
Telkens informeren we aan aan het begin van het jaar over de inhoud van de filosofieweek. Weet je het nog? In Frankrijk, Monpazier en deze keer van maandag 4 t/m vrijdag 8 september 2023. De werktitel luidde:
“Denkers en verandering vóór en na de filosoof Gilles Deleuze”
De organisatie van de cursusdagen verschilt nauwelijks van vorig jaar. Nieuw is de mogelijkheid om deel te nemen aan een vroeg ontbijt bij Café Ecureuil op het plein van Monpazier, inclusief een wandelingetje in/rond Monpazier. Sowieso willen we meer nadrukkelijk inzetten op wandelen in de middag. Nooit verplicht, maar voor wie dat wil. Afgelopen filosofieweek was het zo heerlijk warm dat de wandelopties verdampten voor ander plezier, zoals aan en in de nabije rivier de Dordogne.
Maar nu inhoudelijk: het filosofisch programma. Het programma kent twee reeksen. De eerste reeks (iedere ochtend 9.30 – 10.45 uur) verzorgd door Johan gaat over enkele filosofische voorgangers van Deleuze’s filosofie. De tweede reeks (iedere ochtend 11.00 - 12.15 uur) verzorgd door Paul vertrekt vanuit Deleuze’s filosofie naar een vijftal hedendaagse realisten die elk op een eigen manier (speculatief, objectgeoriënteerd) zich verhouden tot de filosofie van Deleuze.
Johan en Paul geven hierna elk hun samenvatting over de inhoud.
Reeks 1 - Vóór Deleuze: een vijftal voorgangers van hem (begeleider: Johan ter Heegde)
Deleuze’s filosofie staat op de schouders van bekende en minder bekende filosofen uit onze westerse denktraditie. In deze week gaan we hun inzichten bespreken die geleid hebben tot Deleuze’s filosofie. Het gaat in deze filosofieweek om belangrijke inzichten van Hegel, Heidegger, Plato, Aristoteles, Spinoza, Hume, Nietzsche en Foucault. Welke inzichten hebben de filosofie van Deleuze bepaald? Hun inzichten bespreek ik met jullie en organiseer ik naar de hiernavolgende filosofische thema’s.
Filosofische thema's
1 Het ik ontmanteld: de menselijke subjectiviteit (Spinoza, Hume, Nietzsche)
2 Representatie: groot filosofieprobleem vanaf Plato/Socrates
3 Heb jij een taal voor het filosoferen of heeft de taal jou? (Nietzsche)
4 Westerse filosofie: vier willen tot waarheid. Welke is er voor jou?
5 We denken nog niet echt. Heidegger.
Reeks 2 - Na Deleuze: een vijftal hedendaagse realisten (begeleider: Paul Schuurhuizen)
De machineontologie van Deleuze hoort thuis in wat we noemen het speculatieve realisme en meer specifiek de object georiënteerde variant ervan: de Object Oriented Ontology (OOO) tak. Vanaf Kant is de gehele westerse filosofie door het axioma van het correlationisme gedogmatiseerd. Dat axioma stelt dat we niet over dingen als op zichzelf staand kunnen denken, maar alleen via de menselijke ervaring met de wereld. De menselijke interactie gaat vooraf. De speculatieve realisten theoretiseren dat er een werkelijkheid bestaat achter die van de menselijke ervaring. Het bijvoeglijk naamwoord 'speculatief' geeft aan dat simpelweg over het bestaan van zo' n werkelijkheid gespeculeerd kan worden. Er is een wereld waar de dingen op zichzelf bestaan, als autonome objecten, die de wereld constitueren.
De speculatieve realisten vormen geen homogene groep denkers. Hun posities lopen te veel uiteen. Het hangt van de accenten af waar ze onder te scharen zijn. De een is een pure speculatieve realist, een ander is te vinden bij de stroming Nieuw Realisme, weer een ander is een Nieuwe Materialist. De groep is vrij groot. In de cursus leggen wij de machineontologie van Deleuze uit en daarna schenken wij aandacht aan een vijftal hedendaagse OOO-denkers en leggen de overeenkomsten en verschillen bloot tussen Deleuze 's ontologie en die van deze filosofen, waardoor een dieper inzicht in zijn ontologie wordt verkregen.
Datum, locatie, dagindeling
Van maandag 4 t/m vrijdag 8 september 2023 in Monpazier.
Aftrap op 3 september, zondagmiddag 16.30 uur op het terras van Café Ecureuil in Monpazier.
Aanmelding: stuur een e-mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Wij bevestigen je aanmelding en sturen leessuggesties en materialen voor een oriëntatie of voorbereiding. Maximum aantal deelnemers: 20 (Er zijn al weer aanmeldingen. De filosofieweek gaat zeker door).
Locatie. Opnieuw hebben we voor onze colleges/workshops het Socio-Cultureel Centrum gereserveerd. Nu is de ruimte ook in de middagen en avonden voor ons beschikbaar!
Zie onze dagindeling hierna.
7.30-9.30 uur - Voor liefhebbers: vroeg ontbijt en filosofische ontbijtsessie bij Café Ecureuil op het plein van Monpazier; en even lopen rond Monpazier.
09.00 uur - Starten met koffie/thee
09.30 uur - College / Workshop Reeks 1 – begeleiding Johan ter Heegde
10.45 uur - Pauze, koffie/thee
11.00 uur - College / Workshop Reeks 2 – begeleiding Paul Schuurhuizen
12.30 uur - Facultatief: gezamenlijke lunches in verschillende restaurants
in Monpazier
14.00 uur - Wat je maar wil: Een middag niets doen? Een korte of langere
wandeling? Zwemmen, kanoën of wandelen, verblijven bij de rivier
de Dordogne?
Een middagje golfbaan wellicht? Of op eigen manier jouw middag invullen?
We plannen vooraf en je kiest maar.
19.30 uur - Een maaltijd in een van de restaurants in of nabij Monpazier
21.30 uur - Voor liefhebbers: napraten en drinken in het Socio-Cultureel Centrum
of de wijnbar bij Café Ecureuil op het plein in Monpazier.
Nieuw (voor wie dat wil)
07.30 – 9.30 uur - Parallelsessie, ontbijt in Café Ecureuil en korte ochtendwandeling rond Monpazier. Deelnemers hebben gelegenheid op een of meer dagen in deze ontbijtsessies hun geliefde filosoof aan de andere deelnemers te presenteren.
Net als de vorige filosofieweek is niets verplicht qua deelname aan activiteiten. Er is volop accommodatie op loopafstand van het Socio-Cultureel Centrum in Monpazier. Wil of kan je niet gezond bewegen? Blijf dan in de middag in Monpazier. Wil je liever op donderdag marktdag blijven rondbanjeren, doe dat gerust. Zit je hoofd vol, dan laat je een filosofische ochtend passeren, en sluit je in de middag of avond weer aan.
Verblijf, accommodatie
Kies en regel zelf jouw accommodatie in of rond Monpazier: hotel, appartement, gîte, je eigen tent of camper. We doen geen aanbevelingen. We hebben de afgelopen jaren nooit slechte verhalen gehoord over de verschillende mogelijkheden van verblijf hier in Monpazier. Kijk zelf en kies in of nabij Monpazier iets dat bij je past qua comfort en budget. Verblijf en maaltijden (lunches, diners) in restaurants zijn voor eigen rekening van de deelnemer. Koffie en thee tijdens de colleges/workshops zijn begrepen in de prijs voor inschrijving.
Kosten voor deelname en vervoer
De prijs voor deelname bedraagt €49 per persoon. Vlieg je van Rotterdam naar Bergerac en huur je niet zelf een auto dan kunnen wij je ophalen en brengen van/naar vliegveld Bergerac. Wij rekenen voor ophalen en weer terugbrengen eenmalig €50 per persoon voor een auto met chauffeur. Laat ons weten of je daar gebruik van wil maken.
Inschrijving
Meld je nu al aan en maak een bedrag van €49 (inschrijving) per persoon aan ons over op bankrekening NL15 BUNQ 2290 3032 67 t.n.v. Johannes ter Heegde.
Wanneer je weet dat je vanaf Bergerac vervoer wil, maak dan in een keer €99 (inschrijving €49 + vervoer €50) per persoon aan ons over op dezelfde bankrekening.
Heb je vragen, stel ze gerust. (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of 06-20134344).
Met vriendelijke groet,
Johan ter Heegde en Paul Schuurhuizen
Grote belangstelling filosofieweek Frankrijk 2022
De ruime belangstelling deed ons vandaag besluiten de grotere locatie in Monpazier te boeken voor 5 t/m 9 september. Je kunt je dus weer aanmelden en nu ontvang je geen 'nee' maar krijg je een 'ja' van ons.
Ook blijkt dat voor het krijgen van een verblijf in Monpazier, je (soms) beter direct contact kunt opnemen met aanbieders dan uitsluitend af te gaan op het aanbod van tussenpersonen (bijvoorbeeld Booking.com) via het internet. Bij direct contact bleek dat er wel plaats beschikbaar is terwijl via tussenpersonen er geen mogelijkheden meer waren.
In Monpazier is verblijf mogelijk bij bijvoorbeeld:
- Les Fleurs
- Chez Edèll
- Monpazier Gite
- La Maiso Anglaise
- Le Camp De Ferie
- La Maison des Poblans
- Gite Monpazier
- Hôtel Edward 1er
- Somiyu
Er zijn talloze aanbieders in de nabije omgeving van Monpazier. Kijk bijvoorbeeld op de website "Pays de bergerac tourisme" en selecteer "dormir" en vervolgens "chambres d'Hotes" en vervolgens "Monpazier".
Hartelijke groet,
Johan
Onze eerdere berichten over de filosofieweek in Frankrijk vind je hierna.
Over de opzet van ons dagprogramma:
09.00 uur - Starten met koffie/thee
09.30 uur - College / Workshop 1 – Johan (Paul)
11.00 uur - Koffie/thee
11.15 uur - College / Workshop 2 – Paul (Johan)
12.30 uur - Lunch in een van de restaurants in Monpazier
14.00 uur - Kort en langer WandelWijs – Wim Prinse, Ad van Hienen, Wim Koetsier
en Paul en Johan. Met gesprekken over onze filosofische
wereldbeelden.
19.30 uur - Diner in telkens een ander restaurant in Monpazier of omgeving
21.30 uur - Nagesprekken aan de bar; waar dan ook in Monpazier
Het OCHTENDPROGRAMMA geven we hierna:
Maandag 5 september
Thema 1: Alle zijnden zijn machines, ook de mens (Johan).
Thema 2: Deleuzes speculatie over de werkelijkheid (Paul).
Dinsdag 6 september
Thema 1: Machine ontologie / Mecanosfeer (Paul).
Thema 2: De onreduceerbaarheid van entiteiten (Johan).
Woensdag 7 september
Thema 1: De interne differentie (Paul).
Thema 2: Ongrijpbaar spul: 1ste aspect van het viervoud (Johan).
Donderdag 8 september
Thema 1: Ontmoeting aan het oppervlak (Paul)
Thema 2: De ingekleurde ervaring (Johan).
Vrijdag 9 september
Thema 1: Ander spul: dat rondkolkt in de kern (Johan).
Thema 2: De wereld zit niet op slot (Paul).
Het MIDDAGPROGRAMMA (in overleg met deelnemers)
- een wandeling "Biron" (een korte en langere versie) optie diner?
- een wandeling "Boucle de la Courège"
- een wandeling "Capdrot" (inclusief lunch Capdrot)
- bezoek (biologisch) wijnhuis (LaTuque) - optie lunch?
- bezoek aan een chateau (bijv. Josephine Baker)?
- bezoek grotten Lascaux?
Met voldoende tijd voor uitwisseling over
1) het wereldbeeld van de filosoof Gilles Deleuze (via boek "Alles is een machine" van Arjen Kleinherenbrink)
2) een 'opdracht':
Schets jouw wereldbeeld en geef aan hoe met behulp van de drie hoofdvragen van de filosofie dat wereldbeeld bij jou gestalte krijgt.
Gebruik "Beginnen met filosofie" van Luc Ferry waarin hij zegt dat elke filosofie drie componenten heeft.
1 Begrijpen van de van de werkelijkheid
· THEORIE (the-oria)
2 Verlangen naar rechtvaardigheid
· ETHIEK (praxis)
3 Zoeken naar het heil of behoud
· WIJSHEID
Kort samengevat als volgt:
THEORIE
In de theorie gaat het om een beeld van de wereld te scheppen en er kennis over te verwerven. Wat is de aard van de ons omringende wereld. Je vraagt naar het wezenlijke (theion / theia). We hebben hiervoor middelen nodig, middelen om te zien en te kennen. Dit noemen we orao. We hebben aannamen nodig over wat de werkelijkheid is, wat echt is, wat geldt als bestaand, wat geldt als correct en incorrect. Nadenken over deze aannamen kan verschillende vormen aannemen: één daarvan heet in de filosofie ontologie - zijnsleer, een andere epistemologie. Ontologie bestudeert de wijze waarop dingen bestaan. Epistemologie bestudeert de wijze waarop wij weten, om visie en kennis te genereren.
To theion of ta theia orao betekent ‘ik zie (orao) het goddelijke (theion); ’ ik zie de goddelijke dingen (theia)’. Zo is the-oria een poging om in de werkelijkheid het goddelijke te aanschouwen. In de moderne filosofie gaan deze woorden een andere betekenis krijgen, omdat er niet goddelijks meer te zien is in het universum. Kant gaat het vraagstuk van de theoria in volkomen nieuwe termen formuleren. Ze krijgen nu de connotatie van constructies. De klassieke theoria gaat naar theorievorming in de moderne wetenschap.
ETHIEK (praxis)
Wij moeten ons ook bezighouden met de andere mensen, met onze medespelers.
Hoe kunnen we met elkaar samenleven? Hoe moeten we ons op een leefbare, nuttige en waardige wijze, kortom op een rechtvaardige wijze jegens andere gedragen? Kortom, weten hoe te leven met anderen.
WIJSHEID
Al deze bovenstaande vragen verwijzen naar het vraagstuk van het heil / behoud. Het gaat hier om zin / doel van alles begrijpen. Een aspect van het geestelijk leven.
Hartelijke groet,
Paul, Wim en Johan
Filosofieweek Frankrijk 2022 - 5 t/m 9 september
Weer een filosofieweek in Frankrijk. Opniew in het schitterende middeleeuws bastide dorp Monpazier. In de Dordogne. Nabij Bergerac. Eenvoudig en goedkoop aan te vliegen vanuit luchthaven Rotterdam-Den Haag.
Paul Schuurhuizen, Wim Prinse en Johan ter Heegde nemen het initiatief tot weer een filosofieweek in Frankrijk; in Monpazier. Van maandag 5 september t/m vrijdag 9 september dit jaar. Er zijn genoeg aanmeldingen. De filosofieweek gaat zeker door. Tegen het einde van zondagmiddag 4 september organiseren we een kick-off en maken we kennis met elkaar.
Filosofie en WandelWijs
De filosofieweek in Monpazier omvat niet alleen filosofie, maar ook gezond bewegen. Voor de middagen is er een WandelWijs aanbod: wandelen in combinatie met filosofie. Het wandelaanbod is geschikt voor liefhebbers van korte wandelingen rond Monpazier en voor deelnemers die graag wat langer erop uitgaan.
Filosofie in de ochtend
Het onderwerp van de week is “De constructie van de wereld”. Dit onderwerp is de eerste hoofdvraag van de filosofie. De vraag naar het zijn, naar hoe het allemaal (de wereld en wij) in elkaar zit en werkt. Niet hoe het fysisch, technisch, maar ontologisch. De inleiders, Paul en Johan, hebben gebruik gemaakt van het boek “Against Continuity” van Arjen Kleinherenbrink. In dit boek laat Arjen zien dat de Franse filosoof Gilles Deleuze een “zevenvoudig filosofisch denkmodel” hanteert voor de eerste hoofdvraag van de filosofie.
Arjen Kleinherenbrink stelt dat Deleuze hiermee vooruitloopt op hedendaagse denkers in de westerse filosofie: stromingen die zich laten kennen met het begrip ‘realisme’ in hun titel, zoals het Nieuw Realisme, Speculatief Realisme en Objectgericht Realisme. Deze stromingen behandelen we niet in deze filosofieweek. We bespreken alleen het zevenvoudig filosofisch denkmodel.
WandelWijs in de middag
De theorie van het filosofisch (ontologisch) denkmodel is één zaak. Maar wat betekent dit voor de praktijk? Op een informele manier kunnen we in de middagen hierover denken en uitwisselen: wat is het belang van een ander filosofisch denkmodel voor de praktijken (de ethiek, de politiek) en het 'heil'van mens en samenleving? In het boek "Alles is een machine" van Arjen Kleinherenbrink kun je daar al over lezen. Deelnemers ontvangen vooraf hierover nog aanwijzingen van ons. We werken en spreken wel graag steeds vanuit filosofische teksten die we kunnen duiden. Andere denkers of filosofen die gebruik lijken te maken van dit filosofisch denkmodel zijn bijvoorbeeld Timothy Morton (boek: “Ecologisch wezen”) en Bruno Latour (boek: "De constructie van de wereld").
Verplicht of vrij?
Wil of kan je niet zoveel gezond bewegen? Blijf dan in de middag in Monpazier of ga zelf erop uit. Dan zien we elkaar weer in de avond. Wil je die filosofische ochtend niet, dan kun je uitslapen of andere dingen doen, en sluit je in de middag weer aan bij de WandelWijs activiteit.
Materialen; voorbereiding of voorkennis nodig?
De presentaties in de filosofieweek zijn in het Nederlands. Ook de materialen die we uitreiken zijn in het Nederlands. Wij bevelen het boek “Alles is een machine” van Arjen Kleinherenbrink aan. Voorafgaand aan de wandelingen ontvang je een tekst die gericht is op het vertalen van de filosofie van de ochtenden naar het verkennen van op deze theorie gebaseerde praktijken. Voorkennis op het niveau en de omvang van het boekje “Beginnen met filosofie” van Luc Ferry is prettig en gewenst om nog beter te begrijpen waar we deze week qua filosofie eigenlijk mee bezig zijn. Deelnemers ontvangen vooraf hierover nog aanwijzingen van ons.
Locatie en ruimte
Dit jaar gebruiken we niet een zaal van een restaurant, maar komen we in de Mediatheek of het Socio-Cultureel Centrum van Monpazier bijeen. Indien we met heel veel deelnemers zijn en wanneer coronabesmetting dreigt, maken we gebruik van een nog grotere ruimte in de “Salle des fêtes” van Monpazier.
Inschrijving, verblijf en prijzen
Kies zelf voor jouw accommodatie in of rond Monpazier. We hebben de afgelopen jaren nooit slechte verhalen gehoord over de verschillende mogelijkheden van verblijf hier in Monpazier. Vind zelf iets in of nabij Monpazier dat bij je past qua comfort en budget. Maaltijden (lunches, diners) in restaurants zijn voor eigen rekening van de deelnemer. Koffie en thee tijdens de colleges/workshops zijn begrepen in de prijs voor inschrijving. De prijs voor deelname bedraagt €49 per persoon. Vlieg je van Rotterdam naar Bergerac en huur je niet zelf een auto dan kunnen wij je ophalen en brengen van/naar vliegveld Bergerac. Wij rekenen daarvoor €50 per persoon voor een auto met chauffeur. Laat bij je inschrijving ons weten of je daar gebruik van maakt. Maak, na je aanmelding en inschrijving dus een bedrag van €49 (inschrijving) of van €99 (inschrijving + vervoer) aan ons over.
Programma/dagindeling
Meer details van het programma volgen nog. De opzet van de cursusdagen is als volgt:
09.00 uur - Starten met koffie/thee
09.30 uur - College / Workshop 1 – Johan (Paul)
11.00 uur - Koffie/thee
11.15 uur - College / Workshop 2 – Paul (Johan)
12.30 uur - Lunch in een van de restaurants in Monpazier
14.00 uur - Kort en langer WandelWijs – Wim Prinse, Ad van Hienen, Wim Koetsier
en Paul en Johan. Met opdrachten/gesprekken over het Filosofisch
Model in de praktijk
19.30 uur - Diner in een van de restaurants in Monpazier
21.30 uur - Nagesprekken aan de bar; waar dan ook in Monpazier
Heb je vragen, stel ze gerust. (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of 06-20134344).
Met hartelijke groet,
Johan ter Heegde
Society 4.0 en het politieke bij de filosoof Gilles Deleuze
Kijk en luister naar de lancering van 'Society 4.0' (Bob de Wit, Jan Peter Balkenende en Trudy Huisman).
Lees een recensie over het boek Society 4.0.
Heb je het boek Society 4.0 al gelezen? Kijk in de boekhandel of bestel Society 4.0 op het internet.
Society 4.0 - en het micro- en macropolitieke van Deleuze?
We zijn begonnen met het boek Society 4.0. We hebben de issues, zowel de Global als de Glokal omschrijving, in het Nederlands uitgeschreven. Welke grote auteurs, denkers of filosofen kunnen ons de richting en route voor de komende 10 jaar, voor de jaren 2020-2030, wijzen?
Wil je hier iets meer van weten?
Kijk en luister naar een kennismaking met 'Society 4.0' en zie de presentatie, de lancering van het boek 'Society 4.0' door Bob de Wit, Jan Peter Balkenende en Trudy Huisman.
Society 4.0 - Bob de Wit - 8 politieke issues
In onze vorige bijeenkomst zagen we dat het boek 'Society 4.0' aan de hand van acht issues/thema’s de toekomst probeert te verkennen. Geheel in lijn met de werkzaamheden van de werkgroep 2020PLUS gaat het om de vraag naar een goed verhaal of filosofie – politieke filosofie – voor de toekomst. De auteur herneemt dat onze geschiedenis bepaalde tijdperken op wereldschaal kent en met deze tijdperken ook grote transities (overgangen of revoluties).
Zie het boek "Society 4.0" van prof. dr. Bob de Wit.
Society 4.0 - Bob de Wit - de natiestaat in verdrukking
Society 4.0 issue 1 - de natiestaat in verdrukking. Nu een verder onderzoek en uitwerking voor elk issue uit het boek "Society 4.0" van prof. dr. Bob de Wit. Aan de slag met de acht issues/probleemgebieden die het boek "Society 4.0" adresseert. De gewenste situatie, samengevat onder de titel "GLOCAL" is nog heel abstract en geeft niet meer dan een richting. Welke hedendaagse filosofen, denkers en hun werken kunnen wij erbij halen en per issue inzetten? En hoe dan verder?
Society 4.0 - Bob de Wit - Nederlandse vertaling
Kort geleden hebben we in het Filosofie Café gesproken over het boek "Society 4.0" van prof. dr. Bob de Wit.
Peter Bastiaanssen en Johan ter Heegde gaven een korte samenvatting. Zie hierna een eerste poging van Johan om de acht issues/probleemgebieden die het boek "Society 4.0" adresseert, in het Nederlands - en dan heel kort - samen te vatten. Ook de twee benaderingen die de auteur Bob de Wit samenbrengt onder de titel "GLOBAL" en de titel "GLOCAL" zijn hierna kort samengevat. In onze werkgroepen en leesgroepen spreken we Nederlands en een korte, zo correct mogelijke, samenvatting in onze eigen taal, maakt het onderwerp meer toegankelijk.
Politieke Filosofie 2020PLUS (2020-2030) - Hedendaagse filosofen, denkers of auteurs
Kort geleden hebben we in het filosofie Café gesproken over twee boeken: (1) het boek 'Theorie van de kraal' van Willem Schinkel en Rogier van Reekum, en (2) het boek 'Waar kunnen we landen?' van Bruno Latour. Hein Oostveen en Johan ter Heegde presenteerden hun eerste samenvatting. Zie de activiteit 'Filosofie 2020PLUS' op de website voor het lijstje met de boeken die wij willen doornemen met elkaar.
Spinoza - wat anderen over Spinoza zeggen
Spinoza: belangwekkende uitspraken van anderen over Spinoza. Ik heb er een paar voor je verzameld en geef ze hierna in mijn eigen woorden weer. Overigens: in september 2020 gaan onze filosofieweken in Frankrijk over Spinoza. Zie onze website over deze filosofieweken in Frankrijk"
Spinoza - vier redenen om Spinoza te bestuderen!
Vier redenen om vandaag nog aan Spinoza te denken en met zijn filosofie bezig te zijn.
Van mijn leermeester op de EUR kreeg ik ooit enkele redenen mee. Zie hierna.
Overigens: in september 2020 gaan onze filosofieweken in Frankrijk over Spinoza. Zie onze website over de "weken Spinoza".
Politieke Filosofie 2020PLUS (2020-2030)
Je kan je hele leven met de geschiedenis van de filosofie bezig zijn. Volgens een van mijn leermeester vergt het een jaar of acht intensief bezig zijn om een beetje 'thuis te raken' in de westerse filosofie. En vervolgens kun je ook nog aan de slag met 'politieke filosofie'. Deze werkgroep gaat op zoek naar de grote verhalen voor de toekomst, voor het decennium 2020-2030.
Spinoza - waarom Spinoza's filosofie in deze tijd?
Dat is een aardige vraag: waarom Spinoza's filosofie in deze tijd?
Zo lang geleden (rond 1650) leefde deze filosoof Spinoza... En er is daarna zoveel gezegd en gebeurd!
Tenminste vier redenen om in 2020 - en weer eens in Frankrijk - hem aandacht te geven!
Spinoza - filosofieweken in Frankrijk
Over Spinoza: in september 2020 houden we twee verschillende filosofieweken in Frankrijk.
Gilles Deleuze - het boek Dialogen - zaterdagworkshops
Gilles Deleuze en Claire Parnet - Dialogen. Dat boek gebruiken we op de achtergrond van drie zaterdagworkshops op
- zaterdag 3 september,
- zaterdag 1 oktober en
- zaterdag 5 november 2016.
Wederom op de mooie en natuurlijke locatie Buitengoed Uylenburg bij Delft (Delfgauw).
Het boek 'Dialogen' is een van de eerste in het Nederlands vertaalde teksten van Deleuze. Monique Scheepers heeft het boek vertaald. Ze zegt ergens in het voorwoord over het boek: ‘De gebezigde taal in dit boek doet denken aan spreektaal, alleen is zij te gecultiveerd om spreektaal te zijn. We kunnen niet ‘gewoon’ lezen, maar we moeten klankkleuren aanbrengen, stembuigingen volgen, het juiste ritme vinden… We moeten als het ware al lezende de spreker horen. Deleuze zegt zelf: ‘goed lezen is erin slagen een boek te behandelen zoals je een plaat beluistert, een film of televisie-uitzending bekijkt, of een wijsje in je opneemt’. Deleuze roept op om uit de vertrouwde denkschema’s te breken en te luisteren naar het gemoed in plaats van naar het verstand. 'Pop’filosofie.
Zaterdag - workshops filosofie - Spinoza - een kennismaking
Binnenkort, zaterdag 7 mei 2016, weer eens filosoferen op Buitengoed Uylenburg bij Delft (Delfgauw). Deze keer over een van de grootste en meest spraakmakende filosofen van onze westerse beschaving en geschiedenis van de filosofie. Bovendien een Nederlandse filosoof: Spinoza.
De filosoof Spinoza is de laatste jaren erg populair en dat is op zijn minst verwonderlijk want zijn teksten zijn niet gemakkelijk leesbaar. Gelukkig zijn er vertalers en andere filosofen die zijn werk toegankelijk maken en ons kunnen verleiden om toch ook eens een tekst te lezen van hem persoonlijk. En dan zijn wij er uiteraard ook nog om Spinoza “behapbaar” voor je te maken. In onze workshop gaan we proberen om bij jou belangstelling te wekken voor deze filosoof “van eigen bodem”. Mocht je al kennis hebben genomen van wat Spinoza te zeggen heeft dan is er bij ons de mogelijkheid om je kennis met anderen te delen en de vragen die je ongetwijfeld ook hebt “in discussie” te brengen. Wat komt aan bod?
Workshops filosofie - Gilles Deleuze - een kennismaking
Binnenkort, 4 juni 2016, weer op een zaterdag filosoferen op Buitengoed Uylenburg bij Delft (Delfgauw). Deze keer over de filosofie, zeg maar het differentiedenken, van de Franse filosoof Deleuze.
Maar ..... of dit met elkaar uitwisselen over zijn filosofie, door hem zelf ook gezien wordt als 'filosoferen' valt sterk te betwijfelen. Voor Deleuze is filosoferen iets anders dan gezellig of intiem met elkaar rond het haardvuur mooie gedachten delen en uitwisselen. Als we dat doen, zou Deleuze zeggen, dan denken, en hij bedoelt een Denken met een hoofdletter, we eigenlijk nog helemaal niet.
Het Deleuze Compendium - handige wegwijzer naar de filosofie van Deleuze
De groep Deleuze / Nietzsche maakt bij de start gebruik van het Deleuze Compendium van Uitgeverij Boom Amsterdam. Er is nog niet zoveel materiaal in het Nederlands over de Franse filosoof Deleuze. Het hoofdwerk "Verschil en Herhaling" is nu beschikbaar in het Nederlands. Maar een ander belangrijk hoofdwerk van Deleuze "Logique du sens" is op dit moment aleen vertaald in het Engels: "The Logic of Sense".
Thomas Piketty. Gelijkheid en rechtvaardigheid of pleidooi voor differentie?
Thomas Piketty stelt dat het verschil tussen arm en rijk toeneemt. De ongelijkheid van inkomen of vermogen neemt toe in een tijd dat, hier in het westen, de welvaart is toegenomen. Dat geeft verschillende vragen. Hoe komt of hoe kan dat? Wat vinden we daarvan? Hoe zit dat eigenlijk met deze waarden of idealen: gelijkheid of gelijkwaardigheid? Is (een zekere) ongelijkheid ook direct onrechtvaardig? Wat denk jij en wat zou jij willen? Hoe ga jij daarmee om? En als we toch goed naar de werkelijkheid en onszelf kijken: willen we niet allemaal verschillend, uniek zijn? Willen we niet allemaal op onze eigen wijze invulling geven aan "een goed leven". Geef ons dan die ruimte of vrijheid voor ongelijkheid of verschil. Moeten we verschillen juist niet koesteren? Leve de differentie!
Naar een tweede humanisme: van de Liefde (Franse filosoof Luc Ferry)
Van de Franse filosoof Luc Ferry weten we dat filosofie voor hem iets heel anders is dan een kunde of kunst van logisch argumenteren, kritisch redeneren of helder denken. Dit is immers niet onderscheidend. In vele beroepen of professies is logisch nadenken, argumenteren en redeneren een essentieel deel van het werk. Voor de filosoof Luc Ferry is filosofie een zoeken naar 'heil' of betekenis in dit leven. Luc Ferry beweert dat alle belangrijke westerse filosofen antwoorden zoeken op de vraag naar een goed, gelukkig en zinvol leven. Zoals Luc Ferry zegt:
Een wereldlijke spiritualiteit; een heilsleer zonder God.
Zie het boek van Luc Ferry: "beginnen met filosofie'.
In deze workshop onderzoeken we meer diepgaand zijn visie. We kijken ook naar andere standpunten. We zijn het niet zonder meer eens met hem.
Filosofisch denken. Vijf filosofen aan het woord. En een echt debat.
Wanneer spreken we van filosofisch denken? Van filosoferen? Is er verschil met ons dagelijks denken en waarin zit dan dat verschil? Als je bent afgestudeerd in de filosofie weet je dan wat het is om te filosoferen? Of is een academische opleiding helemaal niet nodig om tot filosoferen te komen? Nog een andere vraag is: waarom zou je eigenlijk willen filosoferen? Levert het je ook iets op? Of is het niet anders dan moeilijk doen over makkelijke zaken?
Oosterse Filosofieën: een vergelijking met behulp van een referentiemodel
Een workshop, mogelijk een eerste workshop van een serie met nog een aantal workshops, waarin we met elkaar het levenswerk onderzoeken van Ulrich Libbrecht, sinoloog en kenner van het Aziatische gedachtegoed (emeritus hoogleraar Universiteit Leiden en universiteit K.U. Leuven).
Ayn Rand - De Eeuwige Bron
Boek "De eeuwige bron" van Ayn Rand. In verband met onze workshop "ethiek" heb ik de afgelopen dagen het boek “De eeuwige bron" van Ayn Rand gelezen. In de roman zet zij twee mensbeelden naast of tegenover elkaar: enerzijds het integere of het authentieke type, de individualist met een onafhankelijke geest die wil vernieuwen en anderzijds het meer angstige, meelopende type dat zich conformeert en door de ander laat bepalen.
Ontdek je eigen stijl van filosoferen!
Het lijkt er sterk op dat filosofen in de loop van de tijd bescheidener zijn geworden. Bescheidener m.b.t. wat onder filosoferen verstaan moet worden. Waar het voor Plato nog ging om het schouwen van de ideeen van het Goede, Schone en Ware, definieert Paul Wouters (“Denkgereedschap 2.0”) filosofie als “verheldering van de problemen waar we in ons dagelijks leven mee te maken hebben”.
Denken: wat nu?
Nadenken over het denken lijkt als voordeel te hebben dat je datgene wat je denkt over het denken onmiddellijk kunt toetsen aan je aktiviteit van dat moment, je eigen denken dus. We zijn allemaal “ervaringsdeskundigen”! Reden genoeg dus om eens bij elkaar te gaan zitten en dit denken van ons wat nader te bekijken. Denken kan omschreven worden als ”een innerlijk of mentaal proces waarbij een voorstelling, herinnering of idee wordt gevormd” zegt Wikipedia. Daar nemen we natuurlijk geen genoegen mee! Hoezo “mentaal”? Leert Dick Swaab ons niet dat wij “slechts”ons brein zijn? Hoezo”voorstelling”? Heeft Daniel Dennett dan nog niet afgerekend met het idee dat er een mensje in ons zit die naar een film kijkt? Hoezo “proces”?
Romantisch project: voor de schijn of voor een werkelijk zinvol bestaan?
Mensen hebben een onweerstaanbare behoefte de zin van het bestaan te doorgronden. Wij, mensen, hebben dat typisch verlangen van ons leven een harmonisch geheel te maken. Het romantisch wereldbeeld is één van de “leveranciers” die deze behoefte zou kunnen vervullen.
Het eenzijdig rationalisme, de vooruitgangs- en maakbaarheidsgedachte en de teloorgang van de vanzelfsprekendheden van het geloof wekken ons verlangen naar een “romantisch project”: een romantisch verlangen naar eenheid en harmonie, naar het ongedeelde, het oneindige en absolute.
Hannah Arendt: filosofisch denken, hoezo? Het lost immers niets op.
De filosofe Hannah Arendt draagt haar nieuwe boek “Denken” op aan de filosoof Heidegger en ontleent aan hem in het eerste hoofdstuk van haar boek de volgende uitspraak:
-
Denken leidt niet tot kennis, in tegenstelling tot de wetenschappen.
-
Denken levert geen bruikbare levenswijsheid op.
-
Denken lost de raadsels van de wereld niet op.
-
Denken verleent niet onmiddellijk de macht om te handelen.
Daarom maar eens onderzoeken: “waarom denken?”
Ethiek in uitersten: Immanuel Kant, Jan Verplaetse en Ayn Rand.
Immanuel Kant, Jan Verplaetse en Ayn Rand. Wie verzint deze combinatie? Ondergetekende. Ethiek kun je natuurlijk nooit behandelen in een dag. Maar u weet dat we bij FVHL geen hoorcolleges geven. In workshops proberen wij u te inspireren en te prikkelen - via deze filosofen - met verschillende interessante zaken uit de ethiek. En elke deelnemer zal vervolgens op zijn eigen manier verder kunnen lezen en onderzoeken.
Ethiek in uitersten: Immanuel Kant, Jan Verplaetse en Ayn Rand.
Immanuel Kant, Jan Verplaetse en Ayn Rand. Wie verzint deze combinatie? Ondergetekende. Ethiek kun je natuurlijk nooit behandelen in een dag. Maar u weet dat we bij FVHL geen hoorcolleges geven. In workshops proberen wij u te inspireren en te prikkelen - via deze filosofen - met verschillende interessante zaken uit de ethiek. En elke deelnemer zal vervolgens op zijn eigen manier verder kunnen lezen en onderzoeken.
vrije wil:een raadsel
vrije wil: een raadsel
Zaterdag 8 september gaf ik over "vrije wil" een workshop met de titel "het raadsel van de vrije wil". Over "vrije wil" iets presenteren vergt een behoorlijk investering maar het levert mij ook altijd het nodige op. De discussie over de vrije wil met de deelnemers is erg boeiend en brengt mij weer nieuwe inzichten. Daarnaast vind ik het leuk om de deelnemers beter te leren kennen en dat lukt prima want de gesprekken,ook deze keer over "vrije wil" worden door onze deelnemers, mede op ons (Johan en ik) verzoek, altijd rijkelijk voorzien van voorbeelden uit de dagelijkse praktijk.
Word zelf filosoof!
Jan Bransen, hoogleraar filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, wil de filosoof in ons tot leven wekken. Hij doet dat door allereerst duidelijk te maken dat het simpelweg hebben van een mening nog iets anders is dan een mening die we ons oprecht, grondig en kritisch hebben toegeëigend. De journalist, de wetenschapper en de literator hebben dat laatste naar de mening van Bransen wel gedaan. Ook de filosoof hoort bij dit drietal. In welk opzicht verschilt nu de filosoof van deze andere “opiniemakers”?
debat over film "The Red Chapel"
Ik zag vanmiddag, 9 januari 2011, in het Filmhuis in Den Haag de documentaire 'The Red Chapel' die gaat over twee Deense komieken, die in Zuid-Korea zijn geboren en in Denemarken zijn opgegroeid. In het kader van een culturele uitwisseling voeren zij in Noord-Korea een voorstelling op. Inzet is het dictatoriale regime door middel van humor op de hak te nemen. Maar de zaak verloopt al snel na aankomst anders, want gaandeweg bepalen de Noord Koreanen steeds meer de inhoud van de voorstelling. Zie voor meer details www.theredchapel.com en zie www.filmhuisdenhaag.nl/film/3080/the-red-chapel.aspx
filosofie als levenskunst
Filosofie als levenskunst: twee gedaanten van filosofie?
De levenskunst is terug. Filosofie als levenskunst is in. De hype of belangstelling voor filosofie gaat gepaard met grote verwachtingen: filosofie als consult, hulp, therapie of ‘spirituele’ dienst. Terwijl de vrije, op kennis en wetenschap gebaseerde en moderne mens ‘vooruitgaat’ en steeds meer te kiezen heeft, keert de filosofie terug naar haar wortels en probeert haar oorsprong opnieuw te herinneren. Zo probeert de filosofie van de levenskunst te antwoorden op levensvragen. Zij wil antwoord geven op de vraag naar hoe te leven. Zij poogt te antwoorden op vragen over eindigheid, lijden, passie, lot en noodlot.
nacht van de filosofie
Het was druk op kantoor, afgelopen vrijdagmiddag. Ik moest me haasten om op tijd in Amsterdam te zijn voor ‘de nacht van de filosofie’. Maar om acht uur was ik er, in Felix Meritus in Amsterdam. Het was er gezellig druk. Bijzonder leek me deze keer om Peter Bieri te ontmoeten. De filosoof die onder het pseudoniem Pascal Mercier verschillende romans heeft geschreven, zoals `Nachttrein naar Lissabon’ en Perlmann's zwijgen'. Verrukkelijke romans waarin filosfische reflectie en inzicht combineren met een geraffineerde verteltrant en zo de lezer tot de laatse bladzijde blijft boeien. Helaas bleek Peter Bieri plotseling verhinderd en kwam Joep Dohmen, met een alternatief. Joep Dohmen is hoogleraar ethiek en schrijver van verschillende boeken over levenskunst of beter gezegd: de filosfie van de levenskunst. Joep gaf een interessante en bondige samenvatting van het schrijverschap en van het filosofisch werk van Peter Bieri: ‘Het handwerk van de vrijheid’.
Eagleton gelezen
Terry Eagleton (Uitgeverij Atlas 2007) heeft een aardig boekje geschreven over de zin van het leven. Hij vraagt zich allereerst af of: "wat is de zin van het leven?" wel een echte vraag is en refereert aan het onderscheid dat Wittgenstein maakte tussen echte en nepvragen. Het feit dat bedoelde vraag op eenzelfde manier is gestructureerd als bijv. de vraag: "wat is de kleur van die gordijnen?" betekent nog niet dat er op de vraag naar de zin van het leven ook een antwoord gegeven zou kunnen worden. Volgens W. is er geen oplossing, geen antwoord op de vraag te geven en waarom zou alles wat onder het begrip menselijk leven valt ook een enkele betekenis moeten hebben? Begrippen als "zin" en "betekenis" zijn verdacht geworden. Dingen zijn zichzelf en verwijzen nergens naar, zo is de postmoderne insteek. Moeten we dan maar afzien van het stellen van de vraag? Eagleton vindt dit niet nodig hetgeen niet verrassend is gelet op het feit dat hij zijn boekje heeft geschreven.
filosofie studeren maakt niet gelukkig
Ik las ergens schrijfster en filosofe Patricia De Martelaere (zij is overleden) bekennen dat ze zich nooit echt gelukkig heeft gevoeld met de filosofie. Zij zegt: “Ik begon filosofie te studeren vanuit het verlangen om eindelijk te weten te komen hoe het zit in de wereld. Hoe de werkelijkheid is. Hoe ik zelf in elkaar zit. Sommige jonge mensen hebben dat verlangen. Dan raak je als filosofiestudent wel snel ontgoocheld, omdat filosofie daar helemaal niet over gaat. Filosofie studeren gaat over de theorieën van filosofen.”
Tot zover Patricia De Martelaere.