Denken: wat nu?

Nadenken over het denken lijkt als voordeel te hebben dat je datgene wat je denkt over het denken onmiddellijk kunt toetsen aan je aktiviteit van dat moment, je eigen denken dus. We zijn allemaal “ervaringsdeskundigen”! Reden genoeg dus om eens bij elkaar te gaan zitten en dit denken van ons wat nader te bekijken. Denken kan omschreven worden als ”een innerlijk of mentaal proces waarbij een voorstelling, herinnering of idee wordt gevormd” zegt Wikipedia. Daar nemen we natuurlijk geen genoegen mee! Hoezo “mentaal”? Leert Dick Swaab ons niet dat wij “slechts”ons brein zijn? Hoezo”voorstelling”? Heeft Daniel Dennett dan nog niet afgerekend met het idee dat er een mensje in ons zit die naar een film kijkt? Hoezo “proces”?

Oke, laten we niet te moeilijk doen en er even van uitgaan dat we inderdaad beelden, voorstellingen en ideeen in onze bovenkamer hebben. Soms is daarbij het hebben van een beeld al genoeg om van denken te spreken. “Ik denk aan je”, zeggen we. Vaker echter verloopt ons denken meer ingewikkeld. We ontwerpen plannen om onze doelen te realiseren, we lossen moeilijke problemen op en zien bijvoorbeeld kans om een reis naar de maan te maken. Er blijken vele vormen van denken te zijn. Analytisch, holistisch, creatief, magisch, kritisch, logisch en uiteraard ook filosofisch denken. Het gaat daarbij om “voorstellingen” van heel verschillende aard. We denken niet alleen in taalsymbolen. Niet-verbale symbolen zoals cijfers en geometrische vormen zijn minstens zo belangrijk. Een goede intelligentietest zal dan ook verbale en niet-verbale items bevatten.

Wat zeggen filosofen over het denken?
Plato en Aristoteles zagen het denken als het meest essentiele kenmerk van de mens. Met onze “ratio” zouden we onze behoeften en verlangens onder controle kunnen en moeten houden.
David Hume ontwikkelde, in navolging van Newton die belangrijke natuurwetten ontdekt had, een wetenschap van de geest. Hij formuleerde 3 associatiewetten, die van gelijkenis, causaliteit en nabijheid.
Kant, de verlichtingsfilosoof, gaf aan het denken een centrale plaats in zijn filosofie. Ons verstand zou zogenaamde “categorieen” hanteren, begrippen als ruimte en tijd zijn ons aangeboren.
Freud, Darwin en ook Nietzsche maken een eind aan het alles overheersende belang van ons verstand. Ons verstand staat “slechts” in dienst van onze passies en ons overleven.

Meedenken? Meedoen?
Als je nu reeds je vragen en opmerkingen met ons wilt delen horen wij graag van je. We doen dan ons best om een en ander mee te nemen in onze presentatie. Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. direct of reageer via de blog.

Albert Wessendorp