debat over film "The Red Chapel"

Ik zag vanmiddag, 9 januari 2011, in het Filmhuis in Den Haag de documentaire 'The Red Chapel' die gaat over twee Deense  komieken, die in Zuid-Korea zijn geboren en in Denemarken zijn opgegroeid. In het kader van een culturele uitwisseling voeren zij in Noord-Korea een voorstelling op. Inzet is het  dictatoriale regime door middel van humor op de hak  te nemen. Maar de zaak verloopt al snel na aankomst anders, want gaandeweg bepalen de Noord Koreanen steeds meer de inhoud van de voorstelling. Zie voor meer details www.theredchapel.com en zie  www.filmhuisdenhaag.nl/film/3080/the-red-chapel.aspx

Vervolgens was er na de film het debat over de vraag of wij als westerse landen op een dergelijke manier de dictatoriale regimes wel de maat mogen nemen. Hebben westerse kunstenaars en andere activisten wel genoeg kennis van de wereldgeschiedenis en van andere culturen om tot een dialoog te komen? Ketst de westerse boodschap juist door haar 'heilige gelijk' niet eerder af tegen een oosterse muur van afwijzing? Geen eenvoudige vragen of toch wel?

Mag immers een onfrisse situatie, zoals in Noord Korea, niet met elk middel worden aangepakt? Opmerkelijk waren de uitspraken van schrijfster Lula Wang, een van de panelleden in het debat. Zij stelde dat onze westerse overtuigingen ons gemakkelijk afsluiten om te zien wat er in Noord-Korea werkelijk gebeurt. En dat onze bemoeienis en uitingen in de richting van dit soort regimes veelal niet gebaseerd zijn op onze opvattingen over wat goed en kwaad is, maar vooral vorm krijgen op het moment dat onze belangen hiermee worden gediend.

Met deze opmerking raakt zij een van de vijf dominante filosofieën die wij tegenkomen in onze cursus over wereldbeelden. In het postmoderne wereldbeeld of ook wel de ‘deconstructie’ genoemd, komen wij Nietzsche tegen die zegt: “dat er geen enkel objectief en onbevooroordeeld waardeoordeel bestaat, dat wil zeggen los van de belangen van degenen die het oordeel velt. Er bestaan geen feiten maar louter interpretaties”. Heeft Lulu Wang gelijk en/of praat zij typisch postmodern?

Nog een andere kant van de zaak. In dezelfde serie ‘wereldbeelden’ in onze cursus refereren wij nog al eens naar de hedendaagse Franse filosoof Luc Ferry. We leren met Ferry en wederom met Nietzsche dat in het postmoderne wereldbeeld menige ideologie de plaats in heeft genomen van de religie. En inderdaad zou je het Noord–Koreaanse systeem een “aardse heilsreligie” kunnen noemen; een ideologie die een zin aan het menselijk bestaan wil geven en zelfs probeert te rechtvaardigen dat de Koreanen ervoor sterven.

Een belangrijke vraag in het debat is wat we kunnen doen. Kan het westen de vrijheid naar landen met dictatoriale systemen brengen? En draagt de filmmaker van ”Red Chapel” op zijn manier daar terecht aan bij? De jongste geschiedenis in Europa lijkt ons te zeggen van wel. Of hebben de volkeren in die landen hun vrijheid juist zelf bewerkt?

Ik moet bij de discussie ook denken aan ‘de generatie van ’68’ in de vorige eeuw. Aan het bijna religieuze karakter van de overtuigingen die velen van ons in het westen in de jaren zestig huldigden over de socialistische en communistische regimes. Schuilden achter de ‘koude oorlog’ vooral westerse (Amerikaanse) belangen of mag je ook spreken van betere en hogere idealen, waarden en overtuigingen waar het westen voor staat?

In de cursus filosofie-voor-het-leven zoeken we naar de dieper liggende waarden, motieven en opvattingen van vijf dominante westerse wereldbeelden of filosofieën. Wereldbeelden  die onze meningen, doen en laten nog immer bepalen. Met het denken en spreken hierover worden we niet alleen wijzer maar ook vrijer.