filosofie als levenskunst

Filosofie als levenskunst: twee gedaanten van filosofie?

De levenskunst is terug. Filosofie als levenskunst is in. De hype of belangstelling voor filosofie gaat gepaard met grote verwachtingen: filosofie als consult, hulp, therapie of ‘spirituele’ dienst. Terwijl  de vrije, op kennis en wetenschap gebaseerde en moderne mens ‘vooruitgaat’ en steeds meer te kiezen heeft, keert de filosofie terug naar haar wortels en probeert haar oorsprong opnieuw te herinneren. Zo probeert de filosofie van de levenskunst te antwoorden op levensvragen. Zij wil antwoord geven op de vraag naar hoe te leven. Zij poogt te antwoorden op vragen over eindigheid, lijden, passie, lot en noodlot.

Filosofie als levenskunst is ‘huisraad’: hoort thuis in uw persoonlijk assortiment. Kijk in de boekwinkels en zie de boeken, tijdschriften en bijlagen in de krant met allerlei aanbod of advies op het terrein van de moderne levenskunst. En inderdaad, filosoferen kan gericht zijn op het krijgen van inzicht, het oplossen van problemen, het begrijpen van de werkelijkheid of van het wezen van mijn mens zijn, van mijzelf en de ander. Filosofie kan helpen bij het begrijpen of verstaan van de zin of bedoeling van jouw leven. Filosofie als ‘toolbox’ voor het leven van een goed en gelukkig leven. 

Is het niet zo dat, op enig moment, ons allemaal die zelfde vraag overvalt? De vraag naar ‘zin’, naar betekenis of bestemming? Plotseling lijkt mijn leven, mijn zijn hier op aarde minder vanzelfsprekend. En zo resulteert een persoonlijk verlangen naar inzicht in een stap naar filosofie: op zoek naar geruststellende antwoorden, op zoek naar houvast en naar uitspraken van grote denkers.

De interesse voor de moderne levenskunst en filosofie van de levenskunst  is uitdrukking van de vraag en van de behoefte van de moderne, betekenis zoekende mens. In een vorige blog memoreerde ik al over onze verwachtingen van de filosofie: over de teleurstelling van schrijfster en filosofe Patricia De Martelaere, over de verwachting van beginnende filosofiestudenten. En hoevelen kunnen met mij bevestigen dat zij ooit of nog steeds zijn geboeid door werken en uitspraken van filosofen als bijvoorbeeld Heidegger, Nietzsche, Kierkegaard of Sartre?

Zo wekt de meer persoonlijke behoefte of vraag een eerste begeerte naar wijsheid, naar filosofie, naar de filosofie van de levenskunst. ‘Maar filosofie is meer dan antwoord zoeken of geven op individuele zijnsvragen’, zegt de filosofiedocent aan de hogeschool of universiteit. En hij of zij vervolgt: ‘Filosofie als academische discipline wil objectiveren en rationeel doorgronden’. Hier voelen we de spanning tussen enerzijds willen antwoorden op meer persoonlijke vragen of levensvragen en anderzijds de strenge manier waarop dat antwoord moet verworven worden.

In onze workshops in Nederland en Frankrijk adresseren wij beide ‘gedaanten’ van de filosofie. Met elkaar onderzoeken wij in de workshops de schatten in de neergeschreven filosofie en zijn we gericht op ’toepassing’ in ons leven. Zie hier de filosofie van de levenskunst als raad en hulp voor ons  welbevinden. Maar bovendien durven wij in de workshops met elkaar ook persoonlijke of tijdgebonden voorkeuren te negeren en verder te vragen, meer systematisch en radicaal op zoek naar de grond van een zaak of naar wat achter de gestelde vraag nog verder te vragen valt. Die aanpak hebben we ‘filosofie voor het leven’ genoemd. Doe een keer mee!